De eerste 70-plussers kunnen al eind februari per post hun stem uitbrengen voor de landelijke verkiezingen, die medio maart plaatsvinden. Naar schatting 240.000 van deze ouderen ontvangen komende week van hun gemeente hun stempas en een stembiljet, meldt het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Omdat ouderen meer risico lopen ernstig ziek te worden van het coronavirus, heeft het kabinet besloten dat 70-plussers per post kunnen stemmen. In totaal gaat het om ongeveer 2,4 miljoen mensen die de komende tijd de spullen ontvangen. Een poging van de Partij voor de Dieren om meer kwetsbare groepen per brief te laten stemmen, sneuvelde vrijdag voor de rechtbank.

De 70-plussers zouden hun briefstem uiterlijk 12 maart moeten opsturen om er zeker van te zijn dat die op woensdag 17 maart binnen is. Pas die dag worden de poststemmen geteld. Gemeenten bewaren ze al die tijd in een beveiligde opslag. Als de betrokkenen meer tijd nodig hebben, kunnen ze hun briefstem ook tot en met 17 maart inleveren bij speciale afgiftepunten.

Maar de ouderen kunnen er ook voor kiezen om toch fysiek naar een stembureau te komen. Met hun stempas krijgen ze dan een gewoon stembiljet, net zoals alle anderen. Om de 70-plussers goed te informeren over de procedure, komt er extra voorlichting.

Het belangrijkst is dat mensen hun stempas meesturen, in de retourenvelop. Als de stempas er niet bij zit, dan telt de briefstem niet mee. Het briefstembiljet - waar alle partijen op staan vermeld - moet in een andere, speciaal hiervoor bedoelde envelop worden gestopt. Na het openen van de retourenvelop wordt meteen de stempas eruit gehaald en gecontroleerd. De bijgesloten envelop met het stembiljet gaat direct ongeopend in de stembus. Zo is het stemgeheim gewaarborgd.

Als de stempas niet wordt meegestuurd, is de stem dus ongeldig. Dat gebeurde laatst met veel ouderen tijdens een proef in Den Haag. Op de stempas moet de kiezer een handtekening zetten. Maar als die ontbreekt, bijvoorbeeld als iemand niet in staat is die te zetten of als het wordt vergeten, is in een tijdelijke wet geregeld dat de briefstem toch meetelt. De stem is ook geldig als de betrokkene zich vergist en het stembiljet niet in de aparte envelop doet. Op het stembureau wordt het stembiljet dan - zonder het open te vouwen - in de stembus gedaan.

Het ontbreken van een handtekening levert een risico op fraude op, maar toch hebben kabinet en het parlement hiervoor gekozen. Anders bestaat de kans dat de stemmen van veel oudere kiezers niet geldig zijn, alleen omdat een handtekening ontbreekt, is de gedachte.

In de speciale tijdelijke verkiezingswet zijn nog meer maatregelen getroffen om de verkiezingen coronaproof te maken. Zo zijn er al stembureaus open in de twee dagen vóór 17 maart, met name voor (medisch) kwetsbare mensen. Maar ook anderen kunnen er al terecht als ze dat willen. In alle stemlokalen gelden de coronaregels zoals het dragen van mondkapjes en de 1,5 meter afstand.